De kunst van zorg leren ontvangen

Als theatermaker ging ik (s)pionieren bij het woon-zorgcentrum De Horst/Kronehoef van Vitalis. (S)pionieren, een combinatie van spioneren en pionieren, betekende dat ik me zoveel mogelijk onderdompelde in alles wat er leeft in het woon-zorgcentrum om uiteindelijk te zoeken naar een manier van theater maken die zou aansluiten.

Toen ik in gesprek raakte met een man bij kleinschalig wonen vertelde hij me: ‘als je jong bent kun je het je niet voorstellen dat je op een dag niet meer zelf kunt douchen’. Dat raakte me zo, omdat hij gelijk had. Ik kon me niet inbeelden hoe het is als je zelfstandigheid afbrokkelt en je moet gaan vertrouwen op de ander. Ik besloot dat ik moest blijven logeren als ik dit echt wilde leren. Tot mijn verbazing werd binnen no-time een logeerkamer geregeld, liep ik met een stapel beddengoed door de gangen en was ik zelfs de trotse eigenaar van een rollator voor het weekend.

Om echt te ervaren hoe het is als je lichaam niet meer helemaal meewerkt, probeerde ik me fysiek in een 88-jarige te verplaatsen. Een liefdevolle aanraking op mijn rug bij het gaan zitten in de huiskamer, zorgde al voor een glimlach op mijn gezicht. Nooit eerder had ik me beseft hoe belangrijk het is je nuttig te kunnen voelen: een wortel schillen of servet vouwen was een activiteit die ik graag aangreep. Vervolgens lukte het me al starend naar de witte muur in mijn kamer niet de gedachtes te onderdrukken dat ze me misschien toch vergeten waren. En bij het optillen met de tillift overviel me het gevoel van overgave. Ik voelde me kwetsbaar, maar de ander gaf me steeds opnieuw vertrouwen. Als deze tijdelijke verplaatsing in iemand van drie keer mijn leeftijd me heeft gebracht dat ik iets beter ben geworden in de kunst van het zorg leren ontvangen, wat heeft het leven ons dan nog meer te leren?.

Wederkerigheid:
Behalve dat ik de bewoners wat leerde over theaterspelen leerde ik weer heel veel van hen. Zij maakten me veel meer bewust van wat een generatieverschil inhoud. De vanzelfsprekendheid hoe ik tegen dingen aankijk bleek minder vanzelfsprekend te zijn, daar stond ik niet bij stil. We zouden een scene doen over een schoolplein, hiervan maakte ik een choreo in mijn hoofd. Maar toen zeiden ze “Anke zo was t niet ”. Als je theatraliteit wilt realiseren is t lastig dit te verbeelden als je je er niet van bewust bent dat het er vaak zo anders aan toe ging in de tijd waarin de spelers op zijn gegroeid. Het werken met de ouderen heeft mij als mens veel gebracht.

Achtergrond:
Dit project is onderdeel van het kunstprogramma (S)pionieren. (S)pionieren is een initiatief van Vitalis WoonZorg Groep. Het project is ontstaan vanuit de behoefte om professionele kunstvakdocenten bagage mee te geven en te ondersteunen om te kunnen werken met de doelgroep ouderen en hun kunstbeoefening succesvol te kunnen uitvoeren binnen de ouderenzorg. Voor dit project werkte Vitalis samen met CKE, onderzoekinstituut het Nivel (het Nederlands Instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg) en Morgenmakers. 

(S)pionieren bestaat uit 7 kunstprojecten. 7 kunstvakdocenten van CKE zijn op verschillende Vitalis-locaties aan de slag gegaan. Ze leerden de wereld van de ouderen(zorg) van dichtbij kennen. Vervolgens vertaalden ze hun indrukken naar een kunstproject voor en door ouderen, en eventueel familie, zorgmedewerkers en collega's op de werkvloer. Dit werd begeleid door de Coördinatoren Kunst en Cultuur van Vitalis en de projectleider van CKE. Onderzoeksinstituut Nivel ondersteunde en evalueerde het project. Met de leerpunten van het traject werkt Vitalis aan een vernieuwende methodiek voor kunstprojecten in de ouderenzorg. Morgnenmakers gaven advies in het leggen van verbindingen tussen mensen, organisaties en hun omgeving..

Meer informatie
Wendy van Zon, coördinator kunst en cultuur Vitalis Intensieve zorg: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
Maaike Mul, coördinator kunst en cultuur Vitalis wijkzorg: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.